Jeugdschaak: de volgende stap

Het gaat met het jeugdschaak op onze club erg goed: allemaal enthousiaste spelers, maar niet alleen dat: ik merk ook dat de kinderen ambitieus zijn en niet alleen willen spelen, maar ook graag wat willen leren.

Dit sluit aan bij de ambities van de club, die een thuishaven wil zijn voor mensen die gewoon wekelijks willen samenkomen voor een potje schaak zonder veel verdere ambities, maar ook voor mensen die schaak zien als een leuke hobby en graag ook thuis wat studeren om een betere speler te worden.

We zijn een jonge schaakclub en daarom hebben we nog niet veel gedaan aan training en interne competitie, maar bij andere clubs is het wél gebruikelijk dat er les gegeven wordt en dat er een interne competitie is. Ook bestaat er regionaal en landelijk een externe competitie (clubteams tegen elkaar) waar we nog niet aan deelnemen.

Gezien de groei van de jeugdafdeling en de motivatie van de kinderen ben ik van mening dat het nu tijd is om de volgende stap te nemen. We starten een interne competitie en een training. Hoe we dit gaan organiseren, leest u hieronder. Als alles goed loopt, kunnen volgend jaar met een of twee teams deelnemen aan de regionale jeugdcompetitie.

Logistiek gaat het als volgt: graag hoor ik van alle ouders of hun kind dit seizoen mee wil doen aan de lessen. Voorlopig ben ik in mijn eentje, dus ik verdeel de kinderen in groepjes van 6. Een les duurt 30 minuten, er is iedere zondag dus tijd voor 2 lessen. Ik deel de kinderen in op leeftijd en niveau. Zijn er meer dan 12 kinderen die les willen hebben, dan krijgen die de week daarop les.

Verder maak ik iedere zaterdag een indeling voor de dag daarop. Ouders moeten op de groepsapp voor 12.00u laten weten of hun kind de volgende dag meedoet. Meedoen is niet verplicht; er blijft alle ruimte voor kinderen die gewoon willen schaken zonder dat het ergens om gaat. Wie zich niet tijdig aanmeldt, wordt niet ingedeeld en kan gewoon een partij komen spelen buiten de competitie om. De indeling wordt op de app gepubliceerd op zaterdag voor 17.00u.

De speeltijd is 15 minuten per persoon per partij. Dat betekent dat er iedere zondag 2 ronden zijn. Winst levert 5 punten op, remise 3 en verlies 1 punt (opkomen wordt dus beloond, want een afzegging is 0 punten). Wie meedoet aan een les en daardoor een bepaalde ronde niet kan spelen, krijgt daarvoor 4 punten.

Maar wie beter wil worden zal ook af en toe wat zelfstudie moeten doen; dat geldt ook voor kinderen. Zelfstudie werkt alleen als je er echt lol in hebt; ik ben absoluut geen voorstander van het geven van “huiswerk” aan kinderen als ze er geen plezier in hebben of als ze het gaan zien als dwang. Maar als ik de sfeer op de club proef, vermoed ik dat veel kinderen het juist leuk zouden vinden als ze thuis af en toe op een educatieve manier wat kunnen oefenen.

We hebben een heel mooi landelijk educatiesysteem (het heet het stappenplan), maar het probleem daarmee is dat er alleen een papieren versie bestaat en ik heb niet de mogelijkheid alle schriftjes van alle kinderen na te kijken. Van dit systeem zijn de antwoorden online te vinden, maar als je het mij vraagt, is het erg omslachtig voor de ouders om hiermee te werken en zo hun kinderen iets te leren (tenzij je een ervaren clubschaker bent).

Om deze reden heb ik plannen om met e-books te gaan werken. Ik ben een paar boeken op het spoor gekomen die op een smartphone middels een app gelezen kunnen worden en het voordeel hierbij is: je kunt met een vinkje een schaakcomputer aanzetten die je laat zien waarom een bepaald antwoord goed of fout is. Bovendien is er (in tegenstelling tot de stappenmethode) tekst bij waarin alles wordt uitgelegd. Aanschaf is 12 tot 18 euro per boek. Ik ben nog even met de uitgever in gesprek of ik de e-books in hun geheel mag inzien alvorens te besluiten welke titels ik definitief ga adviseren.

Wél zijn de boeken geschreven in Engels; vooral in het begin zullen ze daarom begeleiding van hun ouders nodig hebben (ik neem ook aan dat ze ook nog geen eigen smartphone hebben). Kinderen moeten in hun eigen tempo leren, maar ik kan alvast zeggen dat ze heel erg hard vooruit zullen gaan als ze 10 diagrammetjes per dag doen. Dat zal in het begin erg veel lijken, maar als ze er handigheid in krijgen (eerst moeten ze wennen en het kan ook zijn dat ze de stellingen niet van het diagram af willen oefenen, maar eerst op het schaakbord willen opzetten) én in de gaten krijgen wat de overeenkomsten zijn tussen de stellingen die ze moeten oefenen (patroonherkenning), dan zal het veel sneller gaan en dan heb je een goede kans dat een kind veel meer diagrammetjes gaat oefenen (in betrekkelijk korte tijd) dan 10 per dag. Uiteindelijk (met een beetje ervaring) zal 10 diagrammetjes per dag neerkomen op 10 minuten per dag.

Deze stap houdt in dat ik hulpouders nodig heb die aanwezig zijn in de zaal om te helpen orde te houden. Je hoeft niet te kunnen schaken; kinderen krijgen genoeg inhoudelijke aandacht van mij (is het niet die specifieke dag, dan is het wel de week daarop). Hulpouders zijn in de toekomst ook welkom om de kinderen te rijden naar externe competitiewedstrijden en toernooien.

De stap houdt ook in dat ouders moeten overwegen hun kind lid te laten worden van de landelijke bond (de KNSB), dat kan via mij. In dat geval krijg je in de toekomst een rating waaraan je je progressie een beetje kunt aflezen, maar belangrijker: meedoen aan externe competitie kan niet zonder lid te zijn van de KNSB. Ook is het makkelijker om in te schrijven in een toernooi als je een rating hebt (dan weten ze op welk niveau ze je moeten indelen).

We willen een club zijn voor alle niveaus, van gezelligheidsschaak tot fanatiek niveau. Als de kinderen groter zijn, kunnen ze ook meedoen aan de competitie voor volwassenen. In de onderste klassen zie je vaak al kinderen van een jaar of 14 en jonger. Van daaruit kunnen kinderen doorgroeien tot de hogere niveaus.